Οι σοβαρές ΣΚ στη νεογνική ηλικία συχνά δεν είναι εύκολο να διαγνωσθούν. Συχνά δεν έχουν στην κλινική εξέταση κάποιο καρδιακό φύσημα, και άλλες συχνότερες καταστάσεις (πνευμονοπάθεια, λοίμωξη κτλ) μπορεί να δικαιολογούν την κλινική εικόνα του παιδιού ή και να συνυπάρχουν.
Σε κάθε νεογνό με ανεξήγητη σοβαρή κλινική εικόνα, η οποία δεν ανταποκρίνεται στην θεραπευτική αγωγή για πιθανή λοίμωξη ή νόσο του αναπνευστικού συστήματος, συνίσταται να πραγματοποιείται και καρδιολογικός έλεγχος για αποκλεισμό καρδιοπάθειας ανεξάρτητα από την παρουσία φυσήματος.
Υποψία για παρουσία σοβαρής ΣΚ σε νεογνό υπάρχει σε νεογνά που είτε αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες οξυγόνωσης (κυάνωση) είτε σοβαρή ανεπάρκεια του κυκλοφορικού συστήματος (shock) ή συνδυασμό των καταστάσεων αυτών. Η παρουσία καρδιακού φυσήματος μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα να υπάρχει υποκείμενη καρδιοπάθεια, η απουσία όμως φυσήματος δεν αποκλείει την παρουσία καρδιοπάθειας και μάλιστα σοβαρής: σοβαρές στενώσεις βαλβίδων και αγγείων, ιδίως σε κακή καρδιακή λειτουργία, μεγάλες επικοινωνίες μεταξύ των κοιλοτήτων και λανθασμένες συνδέσεις αγγείων με την καρδιά σπάνια συνοδεύονται με αντιληπτό καρδιακό φύσημα.
Τί είναι κυάνωση; Η κυάνωση είναι το κυανό (μπλέ) χρώμα του δέρματος και των βλενογόνων, σε περιπτώσεις που το αίμα δεν οξυγονώνεται σωστά.
Τί είναι κορεσμός; Φυσιολογικά το χρώμα του δέρματος είναι ροδαλό, καθώς το αίμα που ρέει μέσα στα αγγεία του δέρματος μεταφέρει οξυγόνο. Στις περιπτώσεις αυτές η αιμοσφαιρίνη (ο μεταφορέας του οξυγόνου στο αίμα) είναι κορεσμένη (δηλαδή χορτασμένη - γεμάτη) με οξυγόνο. Λέμε ότι ο κορεσμός της αιμοσφαιρίνης (με οξυγόνο) είναι φυσιολογικός. Ο κορεσμός αυτός εκφράζεται σαν ποσοστό % της μέγιστης ικανότητας σύνδεσης οξυγόνου από την αιμοσφαιρίνη. 100% κορεσμός σημαίνει ότι η αιμοσφαιρίνη μεταφέρει την μέγιστη ποσότητα οξυγόνου που μπορεί να μεταφέρει, 80% κορεσμός σημαίνει ότι μόνο το 80% της δυνατότητας της αιμοσφαιρίνης να συνδέσει και να μεταφέρει οξυγόνο είναι κατορθωτό.
Πότε έχουμε κυάνωση;Η αποτυχία οξυγόνωσης του αίματος οφείλεται συχνότερα σε προβλήματα των πνευμόνων (αδυναμία διάχυσης του οξυγόνου από τον αέρα διαμέσου των πνευμόνων στο αίμα) και σπανιότερα σε προβλήματα της καρδιάς και των αγγείων (αποτυχία της καρδιάς να συνδεθεί σωστά με τους πνεύμονες ή σοβαρή απόφραξη στη ροή αίματος προς τους πνεύμονες).
Πως μετράμε τον κορεσμό; Τον κορεσμό της αιμοσφαιρίνης (%) μετράμε με ειδικά όργανα, τα οξύμετρα. Για να γίνει ορατή η κυάνωση πρέπει αφενός να είναι σοβαρού βαθμού, αφετέρου να υπάρχει αρκετό αίμα στον οργανισμό (απουσία αναιμίας). Εάν η κυάνωση δεν είναι σοβαρή και εάν υπάρχει μειωμένη ποσότητα αίματος -αιμοσφαιρίνης (αναιμία) δεν γίνεται αντιληπτή (επισκοπικά) η κυάνωση. Μόνο η μέτρηση με οξύμετρο μπορεί να ανιχνεύσει νεογνά με χαμηλό κορεσμό πάντα, η κλινική εκτίμηση συχνά δεν είναι σωστή.
Τί είναι το τεστ υπεροξίας; ΄Εάν χορηγήσουμε οξυγόνο σε μεγάλες συγκεντρώσεις στο νεογνό και βελτιωθεί ο κορεσμός του, τότε η πιθανότητα το πρόβλημα να είναι στους πνεύμονες αυξάνεται. Αντίθετα σε καρδιοπάθειες υπάρχει μειωμένη αιμάτωση των πνευμόνων από ανατομικές ανωμαλίες σύνδεσης με την καρδιά ή σοβαρής μείωσης της παροχής αίματος στους πνεύμονες. Η χορήγηση οξυγόνου σε μεγάλες συγκεντρώσεις δεν βελτιώνει καθόλου (ή ελάχιστα μόνο) τον κορεσμό σε οξυγόνο του νεογνού και θέτει την υποψία καρδιοπάθειας.
Τί είναι κυκλοφορική ανεπάρκεια (shock); Κυκλοφορική ανεπάρκεια (shock) είναι η αδυναμία του σώματος να αιματώσει τα όργανά του (νεφρά, εγκέφαλο κτλ). Οφείλεται ή σε βλάβη της καρδιακής αντλίας να προωθήσει το αίμα (μειωμένη συσταλτικότητα), σε απώλεια όγκου αίματος, σε ανατομικές ανωμαλίες της καρδιάς (συγγενείς καρδιοπάθειες) με σοβαρή απόφραξη στις βαλβίδες ή στα μεγάλα αγγεία, σε αδυναμία διατήρησης της πίεσης λόγω απώλειας της λειτουργίας των αγγείων (σοβαρή λοίμωξη) ή σε συνδυασμούς των καταστάσεων αυτών.
Εκδηλώσεις. Ο οργανισμός προσπαθεί να διατηρήσει την αιμάτωση των ζωτικών οργάνων (ιδίως εγκεφάλου) αιματώνοντας τον εγκέφαλο σε προτεραιότητα έναντι του δέρματος (ψυχρά άκρα) και των άλλων οργάνων (κεντροποίηση κυκλοφορίας). Η μειωμένη αιμάτωση του οργανισμού εκδηλώνεται με μείωση ποσότητας ούρων (ολιγουρία- ανουρία), με μειωμένη πίεση (υπόταση), μειωμένη αιμάτωση των κεντρικών αγγείων (μη ψηλαφητές μηριαίες αρτηρίες) με ελλάτωση των νοητικών λειτουργιών (υπνηλία, κώμα), ενώ διαταράσεται και η χημική ισορροπία του οργανισμού (οξέωση).
Πότε υποψιαζόμαστε καρδιοπάθεια; Την εικόνα της κυκλοφορικής ανεπάρκειας προκαλούν πάρα πολλές παθήσεις, ιδίως σοβαρές λοιμώξεις, απώλεια όγκου αίματος, μεταβολικές διαταραχές κτλ. Υποψία καρδιοπάθειας πρέπει να τίθεται σε κάθε νεογνό με shock αν δεν υπάρχει καμία ανταπόκριση στα συνήθη θεραπευτικά μέσα και δεν ευρίσκεται κάποια σαφής αιτιολογία της κατάστασης του νεογνού.
